To install click the Add extension button. That's it.

The source code for the WIKI 2 extension is being checked by specialists of the Mozilla Foundation, Google, and Apple. You could also do it yourself at any point in time.

4,5
Kelly Slayton
Congratulations on this excellent venture… what a great idea!
Alexander Grigorievskiy
I use WIKI 2 every day and almost forgot how the original Wikipedia looks like.
What we do. Every page goes through several hundred of perfecting techniques; in live mode. Quite the same Wikipedia. Just better.
.
Leo
Newton
Brights
Milds

Sexto Julio Frontino

De Wikipedia, la enciclopedia libre

Sexto Julio Frontino
Información personal
Nombre en latín Sextus Iulius Frontinus Ver y modificar los datos en Wikidata
Nacimiento c. 30 Ver y modificar los datos en Wikidata
Galia Narbonense (Imperio romano) Ver y modificar los datos en Wikidata
Fallecimiento 103 o 103 Ver y modificar los datos en Wikidata
Información profesional
Ocupación Político, funcionario, escritor, ingeniero civil, ingeniero, militar y arquitecto Ver y modificar los datos en Wikidata
Cargos ocupados

Sexto Julio Frontino (en latín: Sextus Iulius Frontinus; c. 30-103) fue un senador y militar del Imperio romano, uno de los más importantes aristócratas de finales del siglo I, que desarrolló su cursus honorum bajo los reinados de Vespasiano, Tito, Domiciano, Nerva, y Trajano. Es principalmente famoso por sus obras y escritos, especialmente por un informe en el que habla de los acueductos de la ciudad de Roma. Fue cónsul en tres ocasiones: la primera como cónsul sufecto en el año 73 junto con Marco Arrecino Clemente, la segunda en el año 98 también como sufecto, junto con el emperador Trajano, y la tercera en el año 100 como cónsul ordinario también como colega de Trajano.

Carrera política

Lo primero que se conoce de la carrera de Julio Frontino fue su elección para la pretura en el año 70, como pretor urbano.[1]​ En 73, Vespasiano le nombró consul suffectus.[2]​ En el año 75, se le envió a la provincia de Britania para que sucediera a Quinto Petilio Cerial en el gobierno de la isla. Durante su cargo, Frontino subyugó a los siluros y a otras tribus hostiles de Gales, estableciendo una nueva base para la Legio II Augusta en Caerleon o Isca Augusta y un sistema de fortificaciones que constaba de fortalezas situadas a 20 km de distancia entre ellas, incluyendo la de Luentinum, que tenía como objetivo controlar las minas de oro de Dolaucothi. En el año 78, Frontino fue sucedido en el gobierno de Britannia por el general Cneo Julio Agrícola.

Poco después, entre 81 y 85, fue gobernador de la provincia Germania Inferior,[3]​ participando en las operaciones emprendidas por Domiciano contra los catos. En 86 fue nombrado procónsul de la provincia Asia.[4]

Provincia de Britania.

En el año 95, Frontino fue nombrado comisionado de los acueductos de la capital imperial como curator aquarum por el emperador Nerva. En el puesto estuvo pocos meses, pero, las dificultades vividas para dominar el cargo, relativo a la mayor empresa del imperio - el abastecimiento de agua de la ciudad de Roma - le llevaron a continuar la redacción del informe incluso tras abandonar el cargo, hasta su conclusión. En la introducción hace constar el fin con el que lo escribió.

El cargo de curator aquarum era exclusivo de personas de gran influencia política, lo que revela la importancia que Frontino logró durante su carrera. Además de ello, Frontino formaba parte del Colegio de Augures. Durante su cargo de comisionado de las aguas de la ciudad, Frontino redactó un informe acerca del estado de todos los acueductos de la ciudad. Este informe, el primero que se escribía acerca del tema, y el primero conservado redactado en forma de prosa profesional, ha sido una de las más importantes fuentes de información sobre obras de ingeniería de la Edad Clásica.

Durante su cargo, Frontino siguió la política de otro estadista romano, Marco Vipsanio Agripa, quien en el año 34 a. C. organizó una campaña pública de reparaciones y mejoras de los edificios de Roma. Durante la campaña de Agripa, el Aqua Marcia fue sometido a una importante renovación y se ampliaron las tuberías de la ciudad. A través de estas acciones, Agripa siguió la línea que había iniciado tras su nombramiento como edil, el magistrado encargado de los edificios y festivales de Roma. Durante la edilidad de Agripa, las calles se repararon y las alcantarillas se limpiaron y renovaron. En épocas posteriores, Agripa seguiría mejorando y embelleciendo la ciudad al ampliar la Cloaca Máxima, sistema de alcantarillado de Roma, y construir termas, pórticos y jardines.

En 98, por voluntad de Trajano, fue elegido consul suffectus por segunda vez, dentro de los sucesivos sustitutos elegidos para suplir al fallecido emperador Nerva,[5]​ culminando su carrera en 100, cuando Trajano lo nombró consul ordinarius junto con él, alcanzando el raro honor de un tercer consulado sin pertenecer a la familia imperial.[6]

Los acueductos de Roma

Restos de los acueductos Aqua Claudia y Anio Novus, integrados como portones de la Muralla Aureliana en el año 271.

Su obra más importante, De aquaeductu o De aquæductu urbis Romæ, constituye un informe oficial para el emperador que registra el estado de los acueductos de Roma. De aquaeductu presenta la historia y descripción del suministro de agua a Roma, incluyendo las leyes relativas a su uso y mantenimiento. Además de describir la historia de todos los acueductos de la capital imperial, la obra de Frontino registra los tamaños de todos los canales, las tasas de aprobación de su construcción entre la población y la calidad de las aguas de los acueductos en función de que su fuente fuera un río, lago o manantial. Entre los acueductos citados en el escrito se encuentran el Aqua Appia, el Aqua Alsietina, el Aqua Tepula, el Anio Novus, el Aqua Virgo, el Aqua Claudia y el Aqua Traiana.

Lo primero a lo que Frontino se dedicó cuando fue nombrado comisionado de las aguas de Roma fue a elaborar un mapa del sistema de acueductos, canales y alcantarillas de la capital a fin de poder evaluar su estado antes de proceder a su mantenimiento. Tras terminar el mapa, Frontino alegó que muchos de los acueductos se habían descuidado y que no funcionaban a pleno rendimiento. Preocupado principalmente por la falta de escrúpulos de granjeros y comerciantes, que aprovechaban el emplazamiento de los acueductos para insertar tubos con el fin de apropiarse de parte del suministro de agua, Frontino se entregó a una profunda investigación a lo largo de toda el área por la que discurría el agua. Frontino tomó como modelo la obra de Vitruvio, De Architectura, que habla de la construcción y mantenimiento de los acueductos en el siglo anterior. Casualmente, se adjuntó el informe de Julio Frontino a la edición primera de Vitruvio publicada en Roma en (1486).

Restos del Aqua Claudia

Sistema de distribución

El modo en que se distribuía el agua en Roma dependía de la zona por la que entrara a la ciudad, de su calidad y del modo de gestionarla. Por regla general, el agua de mala calidad se empleaba para regar jardines, mientras que únicamente la de mejor calidad estaba destinada a ser consumida por los ciudadanos. Por otra parte, el agua de calidad intermedia se empleaba para suministrar a baños y fuentes. Al acceder al cargo de comisionado, Frontino criticó que se mezclaran sin miedo aguas procedentes de diferentes fuentes. Una de sus primeras decisiones fue separar las aguas de cada acueducto.

Mantenimiento

Frontino mantuvo siempre una fuerte preocupación por la existencia de fugas en el sistema, especialmente en los conductos subterráneos, más difíciles de localizar y reparar, problema que todavía hoy es una fuente de preocupación entre los ingenieros. Los acueductos que circulaban por encima del suelo se mantuvieron en buenas condiciones, especialmente los que estaban sujetos por estructuras de gran tamaño. Según Frontino era esencial mantener los árboles a una distancia prudencial de los acueductos a fin de que no dañaran las estructuras con sus raíces. Durante su tiempo en el cargo, Frontino reformó la ley que vigilaba el estado de los acueductos, modificando gran parte de sus estatutos.

Strategemata

Edición de 1888 de la Bibliotheca Teubneriana.[1][2]

Durante su vida, Frontino escribió un tratado teórico sobre la ciencia militar, el cual se ha perdido. La obra que sí ha perdurado, su Strategemata, es una colección de ejemplos de tácticas militares empleadas durante la hegemonía de los mundos griego y romano. Probablemente esta obra se escribió sobre la base de sus experiencias bélicas mientras dirigía los ejércitos estacionados en Britania contra las tribus nativas de la isla.

Traducciones medievales

No tuvo la fortuna del otro autor romano que trató sobre la guerra, Vegecio, pero también fue ampliamente conocido y leído durante la Edad Media. Así se hicieron traducciones al español, al catalán y al aragonés medieval.

La versión catalana, que se conserva en un único manuscrito (BNE, ms. 6293) fue la base de la versión aragonesa medieval (BNE, ms. 10198). Al castellano se hicieron dos traducciones independientes: una anónima en el siglo XV que se conserva en tres manuscritos (BNE, mss. 9253, 9608 y 10204) que acaban de ser publicados[7]​ y una segunda traducción a cargo de Diego Guillén de Ávila impresa en Salamanca en 1516.[8]

Referencias

Notas

  1. Tácito, Hist. IV, 39, 1-2: Kalendis Ianuariis in senatu, quem Iulius Frontinus praetor urbanus vocaverat, legatis exercitibusque ac regibus laudes gratesque decretae; Tettio Iuliano praetura, tamquam transgredientem in partis Vespasiani legionem deseruisset, ablata ut in Plotium Grypum transferretur; Hormo dignitas equestris data. Et mox eiurante Frontino Caesar Domitianus praeturam cepit.
  2. CIL XIV 2242 = CIL VI 2016 = EE IX p 397 = Inscr.It 13-1, 2,7a, Cavo Monte (Italia): -----]ne[---] / Lat(inae) fuer(unt) VII K(alendas) Iul(ias) / [C]aesare Aug(usti) f(ilio) Domitiano / C(aio) Valerio Festo co(n)s(ulibus) / Lat(inae) fuer(unt) VII K(alendas) Iul(ias) / C(aio) Licinio Muciano I[II] / T(ito) Flavio [Sabino] II [co(n)s(ulibus)] / Lat(inae) [fuer(unt) ---] / [M(arco)] Ar[reci]no [Clemente] / [---]M[---] co(n)s(ulibus) / [Lat(inae) fuer(unt) ---] / [---]II / [Sex(to) Iulio Fr]on[tino(?)] co(n)s(ulibus) // [------------] / [L(ucio) Mi]n[ici]o [Natale] / [Q(uinto) Lici]nio Silvano Graniano [co(n)s(ulibus)] / Lat(inae) fuer(unt) pr(idie) I[dus] Iul(ias) / C(aio) Minicio Fundano / C(aio) Vettennio Severo co(n)s(ulibus) / Lat(inae) fuer(unt) pr(idie) Idu[s] Aug(ustas) / P(ublio) Aelio Hadriano / M(arco) Trebatio Prisco c[o(n)s(ulibus)] / Lat(inae) fuer(unt) X K(alendas) Iul(ias) / P(ublio) Calvisio Tullo / L(ucio) Annio Largo c[o(n)s(ulibus)] / Lat(inae) fuer(unt) III[----
  3. Inscripciones:
    • CIL XIII 8624 = AE 2003, 1224, Xanten (Alemania): [I(ovi) O(ptimo) M(aximo) I]unoni / [Mine]rvae pro / [sal(ute) S]exti Iul(i)/ [Fro]ntini/ [leg(ati) Aug(usti)/ pro pr(aetore)/ ----------
    • AE 2003, 2054: [Imp(erator) Caesar divi Vespasiani f(ilius) Domitianus Augustus pontifex maximus tribunic(ia) potestat(e) --- imp(erator) --- p(ater) p(atriae) co(n)s(ul) --- equitibus qui militant in alis --- et peditibus et equitibus qui in cohortibus --- et I Luce]nsium [et II Brittonum |(milliaria)] / [et I(?) civiu]m Romano[rum et II Thracum ---/ --- et] III Breucor[um quae] / [sunt in Germa]nia sub Sex(to) Iul[io Frontino/ qui quina] et vicena plu[rave stipendia meruerunt] / [item dim]issis ho[nesta missione emeritis stipendiis // et II B]ritton[um |(milliaria) et I(?) civium] / [Romanoru]m et II Th[racum ---/--- et III B]reucor[um quae] / [sunt in Ger]mania [sub Sex(to) Iulio/ Frontin]o qui [---
  4. CIL III 14192,10, Laodicea ad Lycum (Turquía): [Imp(eratori) Domitiano] Caesa[ri Aug(usto) Germ(anico)] dedicante Sex(to) [Iulio Frontino] pro[c]o(n)[s(ule)]
  5. Inscripciones:
    • CIL XVI 42, Felsonana (Hungría): Imp(erator) Caesar divi Nervae f(ilius) Nerva Traianus / Aug(ustus) Ger(manicus) pont(ifex) maxim(us) tribunic(ia) potestat(e) co(n)s(ul) II / peditibus et equitibus qui militant in alis / duabus et cohortibus V quae appellantur / Siliana c(ivium) R(omanorum) et I Aug(usta) Ituraeor(um) et I Mon/tanor(um) c(ivium) R(omanorum) et I Batavor(um) |(milliaria) P(ia) F(idelis) et I Lusi/tanor(um) et I Aug(usta) Ituraeor(um) et II Batavor(um) / |(milliaria) et sunt in Pannonia sub Cn(aeo) Pinario / Aemilio Cicatricula Pompeio Longi/no item dimissis honesta missione / qui quina et vicena plurave stipendia / meruerunt quorum nomina sub/scripta sunt ipsis liberis poste//risque eorum civitatem dedit et / conubium cum uxoribus quas tunc / habuissent cum est civitas iis data / aut si qui caelibes essent cum iis quas / postea duxissent dumtaxat singuli / singulas a(nte) d(iem) X K(alendas) Mart(ias) / Imp(eratore) Caesare Traiano Aug(usto) Ger(manico) II / Sex(to) Iulio Frontino II co(n)s(ulibus) / cohort(is) I Aug(ustae) Ituraeor(um) cui prae(est) / L(ucius) Callidius L(uci) f(ilius) Ste(llatina) Camidienus / dimisso honesta missione / ex pedite / P(ublio) Insteio Agrippae f(ilio) Cyrrh(o) // Imp(erator) Caesar divi Nervae f(ilius) Nerva Traia/nus Aug(ustus) Germanic(us) pontifex maximus / tribunic(ia) potestat(e) co(n)s(ul) II / peditibus et equitibus qui militant in alis / duabus et cohortibus V quae appellantur Si/liana c(ivium) R(omanorum) et I Aug(usta) Ituraeor(um) et I Mon/tanor(um) c(ivium) R(omanorum) et I Batavor(um) |(milliaria) P(ia) F(idelis) et I / Lusitanor(um) et I Aug(usta) Ituraeor(um) et II / Batavor(um) |(milliaria) et sunt in Pannonia sub Cn(aeo) / Pinario Aemilio Cicatricula Pompeio / Longino item dimissis honesta mis/sione qui quina et vicena plurave sti/pendia meruerunt quorum nomina / subscripta sunt ipsis liberis posteris/que eorum civitatem dedit et conubium / cum uxoribus quas tunc / habuissent cum / est civitas iis data aut si qui caelibes essent / cum iis quas postea duxissent dumtaxat sin/guli singulas a(nte) d(iem) X K(alendas) Mart(ias) / Imp(eratore) Caesare Traiano Aug(usto) German(ico) II / Sex(to) Iulio Frontino II co(n)s(ulibus) / cohort(is) I Aug(ustae) Ituraeor(um) cui prae(est) / L(ucius) Callidius L(uci) f(ilius) Ste(llatina) Camidienus / dimisso honesta missione / ex pedite / P(ublio) Insteio Agrippae f(ilio) Cyrrh(o) / descriptum et recognitum ex tabula ae/nea quae fixa est Romae in muro post / templum divi Aug(usti) ad Minervam // C(ai) Iuni Primi / T(iti) Flavi Secundi / Sex(ti) Caesoni Callisti / T(iti) Flavi Abascanti / Q(uinti) Pompei Homeri / L(uci) Valeri Basternae / L(uci) Pulli Epaphroditi
    • AE 2003, 1033 = AE 2004, 858 = AE 2005, 884, Great Dunham (Gran Bretaña):[Imp(erator) Caesar divi Nervae f(ilius) Nerv]a Traia[nus] / Aug(ustus) Germanic(us) po]ntifex / [maximus tribunic(ia) potestat(e) co(n)s(ul) II] / [eqquitibus et peditibus qui mili]tant in [alis ---/ et cohortibus --- quae appella]nt[ur --- / --- et I Hispano]r(um) Campa[gonum ---]/A et I A[--- / --- m]illiari[a --- / ---]M[ // aut si qui] / caelibes e[ssen]t cum [iis quas postea duxissent] / dumtaxat singuli sin[gulas] / Imp(eratore) Caesar(e) divi Ner[vae f(ilio) Nerva Traiano Ger(manico) II] / Sex(to) [Iu]lio F[rontino II co(n)s(ulibus)] / alae I Pannonior(um) [cui praeest] / An[---
    • AE 1983, 783, Dunaujvaros (Hungría): I]mp(eratore) Cae[s(are) Traiano Aug(usto) Ger(manico) II] / Sex(to) [Iulio Frontino II co(n)s(ulibus)] / [co]hor[tis 3 cui pra(e)est] / Cn(aeus) [---] / dimis[so honesta missione] / C[---] / et [ // C(ai) Iun[i Primi] / T(iti) Fl[avi Secundi] / Sex(ti) Ca[esoni Callisti] / T(iti) Fla[vi Abascanti] / Q(uinti) Pompei Homeri / L(uci) Valeri Basternae / L(uci) Pulli Epaphroditi
    • RMD IV, 216, Elts (Alemania): [Imp(erator) Caesar divi Nervae f(ilius) Nerva Traianus Aug(ustus) Germ(anicus) pont(ifex) maxim(us) trib(unicia) potest(ate) co(n)s(ul) II equitibus et peditibus exercitus Pii Fidelis qui militant in alis VI(?) et cohortibus XXV(?) quae appellantur Sulpic(ia) et Indian(a) et I Noricor(um) et I Batavor(um) et 3 et Afror(um) et I Hispanor(um) et I Pannonior(um) et 3 et I Thrac(um) et I Flavia Hispanor(um) et I Pannonior(um) et Delmatar(um) c(ivium) R(omanorum) et I Vindelicor(um) c(ivium) R(omanorum) mil(liaria) et I Raetor(um) c(ivium) R(omanorum) et I classica et I Lucensium et I] La[tob]icor(um) et Varcian[or(um) et I et II c(ivium) R(omanorum) et II et II Hispano]r(um) et II Astur(um) II Varcian(orum) et II [Brittonum mil(liaria) et II Thr]ac(um) et III Lusitanor(um) et III Breucor(um) [e]t I[III Thrac(um) et VI ] Breucor(um) et VI Raetor(um) et VI Brittonum [et sunt in Germani]a inferiore sub Imp(eratore) Traiano Aug(usto) [qui quina et v]icena plurave stipendia meruerun[t item dimissis ho]nesta missione emeritis stipendiis e[t classicis qui milit]ant sub eodem praef(ecto) L(ucio) Calpurnio Sab[ino senis et vic]enis stipendiis emeritis quorum no[mina subscrip]ta sunt ipsis liberis posterisque e[orum civitatem d]edit et conubium cum uxoribu[s quas tunc habuiss]ent cum est civitas iis data aut s[i qui caelibes essent cu]m iis quas postea duxissent du[mtaxat singuli sing]ulas a(nte) d(iem) X K(alendas) Mart(ias) Imp(eratore) C[aes(are) Traiano Aug(usto) G]er(manico) II Sex(to) Iulio Frontino II co[(n)s(ulibus) alae I Ba]tavorum cui prae(e)st [3] T(iti) f(ilius) Vol(tinia) Rufus [dimis]so honesta missione / ex gregale [3] Gaveri f(ilius) Batav(o) [et 3 Pere]grini filiae uxori eius Bat(avae) [et 3 a]e fil(ius) eiu[s et 3]ae fil(ius) [eius descriptum et] recognitum ex t[abula aenea quae fixa est Ro]mae in mur[o post templum divi Aug(usti) ad Minerva]m // [Imp(erator) Caesar divi Nervae f(ilius) Nerva Traianus Aug(ustus) Germ(anicus) pont(ifex) maxim(us) trib(unicia) potest(ate) co(n)s(ul) II equitibus et peditibus exercitus Pii Fidelis qui militant in alis VI(?) et cohortibus XXV(?) quae appellantur Sulpic(ia) et In]dian(a) et I Noricor(um) / [et I Batavor(um) et --- et Af]ror(um) et I Hispanor(um) et I Pannonior(um) / [et ---- et I Thrac(um) et I Fl]avia Hispanor(um) et I Pannonior(um) et Delmatar(um) / [c(ivium) R(omanorum) et I Vindel]icor(um) c(ivium) R(omanorum) mil(liaria) et I Raetor(um) c(ivium) R(omanorum) et I classica et I Lu/[censium et I Lat]obicor(um) et Varcianor(um) et I et II c(ivium) R(omanorum) et II et II Hispa/[nor(um) et II Ast]ur(um) et II Varcianor(um) et II Brittonum mi/[l(liaria) et II Thrac(um) et III L]usitanor(um) et III Breucor(um) et IIII Thrac(um) / [et VI Breucor(um) et VI Rae]tor(um) et VI Brittonum et sunt in Germ(ania) / [inferiore su]b Imp(eratore) Tra(i)ano Aug(usto) qui quin[a et vicena plurave stipe]ndia mer[uerunt i]tem dimiss[is honesta missione emeritis stipendiis et] classicis q[ui militant sub eodem praef(ecto) L(ucio) Calpurnio Sabi]no senis et------
  6. Inscripciones:
    • CIL VI 2222, Roma (Italia): -----]r / [ // ] Faustus / Cn(aeus) [---]llius Flaccus / Cn(aeus) [Pac]tumeius Syntrophus / Imp(eratore) Nerva Traiano Ca/esare Aug(usto) Ger(manico) III Sex(to) Iulio / Frontino III co(n)s(ulibus) magistri / anni CVII / M(arcus) Optic[i]us Helpistus / [---] Agathopus / [---]us Hermes / [---] Hermolaus // ] / Q(uintus) C[---] / magi[stri] / anni [---] / D(ecimus) Mundicius D(ecimi) l(ibertus) Potit[us] / Ti(berius) Claudius Ti(beri) l(ibertus) Zosimus / C(aius) Ummidius C(ai) l(ibertus) Fortunatus / M(arcus) Papinius M(arci) l(ibertus) Menodorus // [---] T(ito) Rustio Caepi / [---]LXXX / [--- Fe]lix / [----]anus / [----]us / [----]us / [
    • CIL XIII 7711, Brhöl (Alemania): Imp(eratore) Caes(are) Ner[va] / Tra(iano) Aug(usto) Ger(manico) III Sex(to) / Iul(io) [Frontino] III co(n)[s(ulibus)] / Herculi S[axano ----] / tubic[ines ---] sub / [---]H[-----
    • IScM 1, 67, Istria (Rumanía): -----confluentes riv]o[rum Picusculi et Gabrani inde ab i]/[mo Gabrano ad c]a[p]ud [eiusdem inde --- iuxta rivum] / [Sanpaeum inde ad rivum T]u[rg]iculum [--]T[---] / [a rivo Calabae]o milia passum [circite]r DVII // [Exemplum decreti Mani L]aberi M[a]xi[m]i l[eg(ati) Aug(usti)] / [pr(o) pr(aetore) Imp(eratore) Caes(are) T]raian(o) G[ermanico III Iulio Fron]/[tino III co(n)s(ulibus) V]III Kal(endas) [No]vembres descriptum / [et recognit]um factum ex com[m(entariis) Mani Laberi] [Maximi] leg(ati) Aug(usti) pr(o) pr(aetore) permi[ttente Fabio Pom]/[peiano quae iam scrip]ta sunt Charagon[io Philo]/[palaestro cond(uctori) pub]l(ici) portori(i) ripae Thr[aciae postulanti] / [ut portor]ium sibi Halmyridi[s et Peuci daretur secundum] / [forma]m quam accepit i[us exigendi portori habebit a fini]/[bu]s canabar(um) d[imensium usque ad [----/ ----] DVCETASA / [---] CIONARIIV / [ma]gistrat[us?] / [---] Histrian[orum?] / [---]ETREL / [----]CEROBAI / [v]eterano / NTAREQV[e --- M(anius) Labe]/erius Max[imus] / [---]AQVEL / [---]ACCOS / [----]SCEDA // "GR"
  7. Tratado militar de Frontino. Humanismo y caballería en el cuatrocientos castellano. Traducción del siglo XV, ed. María Elvira Roca Barea. Madrid: CSIC, 2010. 288 pp. ISBN 978-84-00-09263-4.
  8. Para una edición moderna véase Ángel Gómez Moreno, ed., Sexto Julio Frontino, Los cuatro libros de los enxemplos, consejos e avisos de la guerra (Strategematon). Madrid: Ministerio de Defensa, 2005.

Enlaces externos


Predecesor:
Tito Flavio Domiciano César II y Lucio Valerio Catulo Mesalino I
Cónsul suffectus I del Imperio Romano
junto con Marco Arrecino Clemente

73
Sucesor:
Vespasiano V y Tito Flavio Sabino César Vespasiano III
Predecesor:
Cneo Domicio Tulo II y Trajano II
Cónsul suffectus II del Imperio Romano
junto con Trajano II

98
Sucesor:
Lucio Julio Urso II y Trajano II
Predecesor:
Aulo Cornelio Palma Frontoniano I y Quinto Sosio Seneción I
Cónsul III del Imperio Romano
junto con Trajano III

100
Sucesor:
Trajano IV y Quinto Articuleyo Peto I
Predecesor:
Quinto Petilio Cerial
Gobernador de la Provincia Romana de Britania
74 - 78
Sucesor:
Cneo Julio Agrícola
Predecesor:
Décimo Junio Novio Prisco
Gobernador de la Provincia Romana de Germania Inferior
80-83
Sucesor:
Aulo Bucio Lapio Máximo
Predecesor:
Marco Mecio Rufo
Gobernador de la Provincia Romana de Asia
85-86
Sucesor:
Gayo Vetuleno Cívica Cerial
Esta página se editó por última vez el 8 ene 2024 a las 17:13.
Basis of this page is in Wikipedia. Text is available under the CC BY-SA 3.0 Unported License. Non-text media are available under their specified licenses. Wikipedia® is a registered trademark of the Wikimedia Foundation, Inc. WIKI 2 is an independent company and has no affiliation with Wikimedia Foundation.